We hebben ons laatste driehoeksgesprek over Lisa. Na elf gesprekken is de basis van deze driehoek sterk genoeg om het zonder hulp van buiten te kunnen redden.
Tijdens het eerste gesprek vroeg ik Wilma of zij de begeleiding een rapportcijfer wilde geven. Meer dan een 2 gaf deze moeder niet. Kort daarna had ze diezelfde begeleiders hard nodig nadat dochter Lisa psychotisch was teruggekomen van vakantie. Het vroeg veel van Wilma’s overtuigingskracht om Lisa op zondagavond naar de woning te kunnen brengen.
Extra moeders
In die moeilijke periode leerde ze de begeleiders van een heel andere kant kennen. Hun inzet was voorbeeldig en betrof zowel Lisa als haar ouders. Geen moeite was hen te veel. Voor Wilma en haar man Joop voelde het alsof hun dochter er een paar moeders had bijgekregen. Maar tot twee keer toe hadden de begeleiders er verstandig aan gedaan om beide rollen goed te scheiden.
Burnout
Na die eerste intensieve maanden moest begeleidster Chantal afhaken met een burnout. Amper een jaar later overkwam collega’s Ingvild en Thalitha hetzelfde. Al die tijd bleef Lisa’s echte moeder op de been. Dat is de bitter-zoete realiteit van het moederschap.
Dat deze ouders begeleiders ervaren als extra moeders voor hun kind laat wel zien hoeveel er in die twee jaar is veranderd. Niet alleen bij de begeleiders, hoewel de verandering wel bij hen begon. Dat maakte het voor Wilma mogelijk om hen toe te laten in deze door psychoses zo topzware driehoek.
Toevertrouwen
Vervolgens kon ze haar dochter helpen om hen ook toe te laten. Het was voor Lisa niet gemakkelijk en dat zal misschien wel altijd zo blijven. Bij het minste of geringste belt ze haar moeder. Elk telefoontje is een test of die haar dochter echt durft toe te vertrouwen aan de begeleiders.
Overgangen
Vooral de overgangen zijn lastig voor Lisa. Dan moet ze schakelen tussen haar ouders en haar begeleiders. Thalitha gebruikt daar een prachtige beeldspraak voor: het laten landen van Lisa. De landing van een vliegtuig is een riskant moment en vraagt de uiterste concentratie van de professionals in de cockpit.
Vader Joop vertelt hoe dat de laatste keer ging toen hij Lisa terugbracht. De begeleider zei: “Lisa, ga jij maar vast naar je appartement, ik moet nog even deze was opruimen.” Dat voelde als een onveilige landing. Joop had geprotesteerd en gezegd dat dit niet volgens de afspraak was. Lisa pikte de spanning feilloos op.
Bijsturen
In de beeldspraak van Thalita wordt glashelder wat hier mis gaat: de landing is ingezet maar de gezagvoerder – de begeleider in dit geval – laat de stuurknuppel los. Dan kunnen vaders en moeders maar een ding doen: zelf sturen. Alleen leidt dat niet tot driehoeken waarin toegelaten en toevertrouwd kan worden. Thalita’s huiswerk is: haar collega’s instrueren dat zij altijd de landingsprocedure volgen.
Stevige basis
Ik laat deze driehoek met een rustig gevoel achter. Over een half jaar komen we nog een keer bij elkaar om te bespreken of de veranderingen zijn doorgezet. In de eerste plaats bij begeleiders, en ook bij ouders. Durven ze de stuurknuppel uit handen te geven op het moment dat Lisa landt in haar woning? En Lisa zelf, zal zij veranderen? Zij heeft van allemaal de minste mogelijkheden om te veranderen. Maar haar kansen op verandering nemen aanzienlijk toe naarmate de basis in haar driehoek steviger is.
Deze column is eerder gepubliceerd in Klik (7, oktober 2015)