“Hoe is het de afgelopen tijd gegaan in deze driehoek?” vraag ik aan Jan en Alie, de ouders van Symen en aan Conny, zijn persoonlijk begeleidster. De voorgaande gesprekken waren spannend geweest. Hoewel Symen nu bijna drie jaar uit huis is, ervaren begeleiders nauwelijks ingang om iets voor Symen te betekenen. Ze koken zijn eten en helpen hem om zijn bed te verschonen. De rest wordt door ouders gedaan. Logisch dus dat professionals een belangrijker aandeel in deze driehoek willen krijgen. Maar als de ene hoek de begeleiding overneemt, zal de andere hoek die moeten overgeven. En de top zal moeten wennen aan de veranderende verhoudingen binnen de driehoek.
Ik krijg een illustratief verhaal te horen. Elke dinsdag verschoont Symen samen met een begeleider zijn bed. Vandaag zou Elma dat doen. Ze kwam een stuk later dan normaal en zag dat Symen even naar de stad was. Ze bedacht dat het handiger uit zou komen als haar collega Bart deze klus over zou nemen. Ze denkt er niet aan om dat even met Symen te communiceren. Een poosje later ziet Symen Elma naar huis gaan. Dus zou zijn bed niet verschoond worden. Hij doet wat hij zijn leven lang gedaan heeft: hij belt zijn ouders. En die doen wat zij hun leven lang gedaan hebben: binnen tien minuten staan ze op de stoep, en na nog eens vijf minuten heeft Alie het bed verschoond. Vervolgens gaat Symen nog wat drinken bij zijn ouders.
Die avond zijn er twee hoeken in deze driehoek boos en ontevreden, en niet voor het eerst. Jan en Alie snappen niet waarom begeleiders zelfs dit kleine beetje zorg niet kunnen bieden. Al dat gepraat over die driehoek lost niets op. Conny en haar collega’s voelen zich een beetje moedeloos. Zullen Symen en zijn ouders ooit veranderen? Zolang ze bij elke poep of scheet van Symen meteen op de stoep staan, krijgen zij nooit de kans om er voor Symen te zijn.
Ik heb een driehoek op papier getekend en samen hebben we het verhaal uitgeplozen. Wat ons opviel was dat alle hoeken een verkeerde conclusie getrokken hadden:
- Elma ging er van uit dat Bart het bed zou verschonen en dat het niet nodig was om Symen daarover in te lichten, maar daarmee overschatte ze Symens flexibiliteit;
- Symen dacht: als Elma er niet meer is, wordt mijn bed niet verschoond; maar Bart had dat echt wel gedaan als hij later die avond merkte dat Symens bed nog niet verschoond was;
- Jan en Alie maakten uit het telefoontje van hun zoon op dat de boel opnieuw niet klopte en dat zijn bed niet verschoond zou worden als zij dat niet kwamen doen, maar zo doen begeleiders niet.
Mijn conclusie is: alle hoeken in deze driehoek hebben iets om aan te werken. Voor Conny en haar collega’s is het belangrijk om beter te communiceren en om meer rekening te houden met de autistische beperking van Symen. Jan en Alie hebben de laatste maanden al een hele stap gedaan. Ze doen hun best om Symen meer zelf te laten doen in plaats van hem alles uit handen te nemen. De volgende stap is dat ze begeleiders de kans geven om de problemen van Symen te helpen oplossen en niet bij het minste of geringste de rol van begeleiders over te nemen.
En Symen? Alleen wanneer de beide andere hoeken in deze driehoek intensief met elkaar samenwerken, zal het hem lukken om eerst met zijn vragen naar begeleiders te gaan. Maar zoals altijd zal ook hier de verandering vanuit de basis moeten komen. Zolang Jan en Alie hun zoon terugsturen naar zijn begeleiders hoeft Symen niet eens te veranderen.