Écht luisteren in de driehoek begeleider-ouder-cliënt

“Moeten we nu naar Mark luisteren of naar zijn moeder? Die vindt dat we Mark moeten scheren maar zelf wil hij dat beslist niet.”

Laatst gaf de moeder van Mark, die in tegenstelling tot haar zoon wel graag wil dat we hem scheren, het advies om hem met trucjes zover te krijgen dat hij minder protesteert bij het scheren. “Maar dat gaat tegen ons gevoel in. We moeten toch naar Márk luisteren?!” zeggen zijn begeleiders mij.

Dat vind ik ook. Hij is een volwassen man met een IQ dat net iets boven de 70 ligt. Formeel dus niet eens verstandelijk beperkt. Zijn lichamelijke beperking is maar al te zichtbaar. En één gesprek is voldoende om ook zijn emotionele kwetsbaarheid te zien.

Afhankelijk
Dat laatste is voor de Driehoekskundeeen belangrijk gegeven. Het maakt hem namelijk extra afhankelijk van zijn moeder. Hij protesteert wel als zij hem dwingt om zich te scheren, maar zet zijn relatie met haar niet op scherp. Liever ziet hij dat zijn begeleiders haar zover krijgen dat ze ophoudt om zijn leven te bepalen. Dat doen ze omdat ze het als hun taak zien om te luisteren naar Mark. Maar tot nu toe dus zonder succes.

Daarmee houden ze zich niet aan het laatste motto uit de Driehoekskunde: puberen moet de cliënt zelf doen. Het mag dan wel verleidelijk zijn om op te komen voor je cliënt, maar het gaat in alle hoeken mis:

  • Zelf kruip je in de top van de driehoek; daar hoor je niet
  • Je confronteert ouders met twee pubers, en
  • Je ontneemt je cliënt de kans en de verantwoordelijkheid om zelf zijn zaken te regelen.

Heilig
Ik ken niet zo veel cliënten die echt durven te puberen. Meestal zijn hun ouders heilig en dat is niet voor niets. Een verstandelijke beperking maakt je erg afhankelijk van hen. Je hebt ze hard nodig en schiet in je eigen voet als je ze tegen je op zet. Bovendien hóudt je zoveel van hen en weet je dat je altijd bij hen terecht kunt.

Écht luisteren naar de cliënt houdt rekening met die afhankelijkheid. Moet je dus maar alles van ouders goedkeuren? Natuurlijk niet. Dat gebeurde bij Mark ook niet. We zijn de trialoog aangegaan. Alle hoeken zaten om tafel om het probleem te bespreken.

Gevaar of smaak
We hebben de hulpvraag van Mark samen geformuleerd. Het was mooi om te zien hoe iedereen daar een aandeel in had. Wat hielp was het onderscheid tussen zaken die echt gevaar opleveren en zaken die een persoonlijke smaak betreffen.

Zo wil de moeder van Mark dat hij een vlaggetje op zijn rolstoel doet zodat hij goed zichtbaar is en dat de verlichting in orde is. En ze wil dus dat hij zich dagelijks scheert. Het eerste gaat gebeuren, het tweede niet. Als volwassen vent van 38 is het aan Mark om te bepalen hoe hij eruit ziet, al kan rekening houden met wat je moeder vindt natuurlijk ook.

Maar zijn volwassenheid is kennelijk onvoldoende om zijn veiligheid te garanderen. En dus luisteren we naar zijn moeder. En luisteren we dus écht naar Mark.

Afspraken nakomen
En wat kunnen begeleiders doen? In de vaak spannende relatie tussen Mark en zijn moeder is het erg belangrijk dat afspraken na worden gekomen. Mark is daar niet altijd even secuur in. Als het goed is, zijn begeleiders wel. Dat voorkomt dat zijn moeder moet zeuren. Daarmee helpen ze haar, maar ook Mark. Ofwel het allereerste motto: doe wat je belooft; liefst iets eerder, liefst iets meer.